Üye Ol / Giriş yap


Gezi

AHLAT SELÇUKLU MEYDAN MEZARLIĞI: ANADOLU’NUN TAPUSU

MEHMET CENGİZ TÜMER 24.10.2021

Henüz Machael – Şavşat gezimizi bitirmemişken, gezimizin son gününde cep telefonuma bir whatsapp mesajı düştü. Gezi yazıları yazdığım Altınrota Gezi Kültür Sanat ve Fotoğraf Dergisi yazarlar gurubumuzda bir gezi duyurusu paylaşılıyordu. Van tarih, sanat tarihi, doğa ve lezzet turu. Tura sevgili dostum fotoğrafçı, sanat tarihçi, sanat kuramcısı ve meslektaşım aynı zamanda Adana Altınoran Sanat ve Düşünce Platformunun kurucusu ve yöneticisi Dr. Haluk Uygur rehberlik yapacaktı.

Van, benim de görmeyi çok istediğim bir coğrafyaydı. Özellikle de Selçuklu Meydan Mezarlığı ve Nemrut Krater Gölleri. Heyecanla programı açıp incelediğimde benim istediğim yerleri de içerdiğini görünce bu gezinin kaçırılmayacağına karar verdim ve gezinin koordinatörü Mehmet Emin Arıcı dostumu arayarak yer olup olmadığını sordum ve yer olduğunu öğrenince vakit kaybetmeden kaydımızı yaptırdım. Detayları nasıl olsa bir şekilde hallederdim.

Ben sizi bugün Ahlat Selçuklu Meydan Mezarlığı’na konuk edeceğim. Bir sonraki yazımda da Nemrut Krater Göllerinin doğal güzelliğini paylaşırım. Akdamar Kilisesinin anlatımını da eşsiz anlatımı, tarihi ve sanat tarihi yaklaşımıyla sevgili Haluk Uygur’a bırakıyorum.

Anadolu’ya giriş kapısının en öneli noktası olan doğu-batı sentezinin kavşak noktası konumundaki Ahlat, gerek coğrafi gerek tarihi özellikleriyle ön plana çıkmaktadır. XIII. Yy. “Belh / Afganistan” ve “ Buhara / Özbekistan” ile İslam Dünyasının 3. Büyük ilim, kültür ve sanat merkezlerinden biri olmuş ve “ Kubbet-ül İslam” unvanını alarak önemini daha da arttırmıştır.

Geçmişi Neolitik çağlara uzanan Ahlat, M.Ö: 4000’lerde Hurriler ile başlayıp Osmanlı’lara kadar çeşitli devletlerin idaresinde kalmıştır. Anadolu’nun kapısının Türklere açıldığı tarih olan 1071 öncesinde ve sonrasında doğudan batıya geçişi sağlayan bir üs konumunu korumuştur. XII. Yy başlarından itibaren “ Ahlatşahlar “ adıyla anılan bir Selçuklu kolunun başkenti olmuştur.

Ahlat, sahip olduğu doğal güzelliklerin yanı sıra bünyesinde barındırdığı birçok kümbet, türbe, hamam, zaviye, bezirhane, çeşme, kale, mezarlık, cami, sivil konut, arkeolojik alan, akıt ve mağaralar gibi tarihi kültür miraslarıyla adeta bie açık hava müzesi niteliğindedir. Bu kültür miraslarının en önemlilerinin başında “ Selçuklu Meydan Mezarlığı” gelmektedir.

Selçuklu Meydan Mezarlığı, Ahlat’ta bulunan birçok tarihi mezarlık içerisinde en büyük ve en önemli olanıdır. 210.000 m2’lik bir alana sahip olan mezarlık alanında yaklaşık 9000 mezar taşı bulunmaktadır. Mezarlıkta günümüze kadar yapılmış olan epigrafik çalışmalarda 32 sanatkârın imzası tespit edilmiştir. Meydan Mezarlığı tarihi, Türk - İslam mezarlıkları içerisinde büyüklük açısından ilk sırada yer almaktadır.

Meydan Mezarlığında Şahideli sandukalı, Sandukalı ve Akıt olmak üzere genel olarak üç mezar tipi görülmektedir. Bu mezarlardan Ahlat’ın birçok ilim, din, kültür, sanat, zanaatkar, hukuk adamı ile mutasavvıf ve zahitler yetiştirdiği öğrenilmektedir.

Bu mezarlıklar içinde en önemli bölümü “ Kadılar “ oluşturmaktadır. Mezar taşlarının doğu bölümünde metfunun kimlik bilgisi, bazı örneklerde nereden geldiği ve meslek bilgileri yer almaktadır. Bu bilgilerin yanı sıra Orta Asya Kültüründe görülen “ çift başlı ejder “ motifi, değişik sıra ve örgülerde mukarras süslemeler de yer almaktadır. Batı yüzünde ise mezar taşlarını yapan sanatkârın adı, Kuran-ı Kerim’den ayetler ile palmet, kandil, geometrik motifler, hayat ağacı ve bitkisel süslemeler bulunmaktadır.

Anadolu’nun tapusu olan ve XII. Yy başlarında XVI. Yy.’a kadar tarihlenen Ahlat Selçuklu Meydan Mezarlığı, mezar taşları, Orhun Abide’lerinin Anadolu’da yaşatılan temsilciliği niteliğindedir.

Ahlat Selçuklu Meydan Mezarlığından uzun yıllar sonrası bir düşümü gerçekleştirmemin huzuruyla ve beklentilerimin çok ötesinde bir koruma ve düzenlemeyle karşılaşmanın gönül rahatlığıyla ayrılıyorum.

Eylül 2021

1456
Yorum yap
MEHMET CENGİZ TÜMER
Diğer yazıları
HÜZÜNLÜ VE YALNIZ BİR KRALIN İZİNDE 26.10.2018 tarihinde yayınlandı ve 4400 kez okundu.
POMPEİ: ŞEHVETİN ATEŞİYLE KÜLLERE GÖMÜLEN KENT 15.11.2018 tarihinde yayınlandı ve 8825 kez okundu.
BİR GECE BEKÇİSİNİN PEŞİNDE MASAL KASABA; ROTHENBURG O.D T 28.11.2018 tarihinde yayınlandı ve 3097 kez okundu.
ROMANTİK YOL ROTASINDA BİR KÜÇÜK PRAG; WURZBURG 16.12.2018 tarihinde yayınlandı ve 3296 kez okundu.
BU DA CABASI; HEİDELBERG 01.01.2019 tarihinde yayınlandı ve 4389 kez okundu.
YENİCE ORMANLARI: YEŞİL SIĞINAK 15.01.2019 tarihinde yayınlandı ve 7487 kez okundu.
ALSACE ŞARAP ROTASI: BÖLÜM 1 12.02.2019 tarihinde yayınlandı ve 4087 kez okundu.
ALSACE ŞARAP ROTASI; BÖLÜM 2 23.02.2019 tarihinde yayınlandı ve 3145 kez okundu.
ALSACE ŞARAP ROTASI, BÖLÜM 3: BİR AYI PENÇESİNİN İZİNDE SELESTAT 13.03.2019 tarihinde yayınlandı ve 3379 kez okundu.
GELİNCİĞİN HÜZNÜ 12.04.2019 tarihinde yayınlandı ve 3572 kez okundu.
ERNEST HEMINGWAY’İN İZİNDE KÜBA 06.06.2019 tarihinde yayınlandı ve 4041 kez okundu.
DEVRİMİN 60. YILINDA KÜBA 13.06.2019 tarihinde yayınlandı ve 3558 kez okundu.
KÜBA'DAN PORTRELER 13.06.2019 tarihinde yayınlandı ve 2983 kez okundu.
BİR GAUDİ KLASİĞİ: CASA MİLA YA DA LA PEDRERA 13.11.2019 tarihinde yayınlandı ve 3415 kez okundu.
EAST SIDE GALLERY, BERLİN DUVARI 29.01.2020 tarihinde yayınlandı ve 3672 kez okundu.
GİZEMLİ BİR ANTİK YERLEŞİM: GERGA 01.02.2020 tarihinde yayınlandı ve 3753 kez okundu.
BİR DARK TURİZM ÖRNEĞİ: SACHSENHAUSEN MEMORIAL AND MUSEUM 01.02.2020 tarihinde yayınlandı ve 3522 kez okundu.
İYON GEZGİNLERİ ; GİRİŞ 24.03.2020 tarihinde yayınlandı ve 3456 kez okundu.
İYON GEZGİNLERİ.1; PHOKAİA / FOÇA 03.06.2020 tarihinde yayınlandı ve 2898 kez okundu.
İYON GEZGİNLERİ.3; KLAZOMENAİ İLK ZEYTİNYAĞI İŞLİĞİ 01.07.2020 tarihinde yayınlandı ve 4949 kez okundu.
İYON GEZGİNLERİ.4 KOLOPHON; KOLOPHON'UN ATLARI VE KÖPEKLERI 19.08.2020 tarihinde yayınlandı ve 3341 kez okundu.
İYON GEZGİNLERİ.5; PRİENE; ANTIK ÇAĞIN YEDİ BİLGESİNDEN BİRİ: PRİENE’Lİ ADALET BİLGESİ BİAS 02.09.2020 tarihinde yayınlandı ve 2346 kez okundu.
İYON GEZGİNLERİ.6 ; MİLETOS / MİLET FİLOZOFLARIN ŞEHRİ 09.10.2020 tarihinde yayınlandı ve 3324 kez okundu.
İYON GEZGİNLERİ 7; ERIYTRAI... KADIN KÂHİNLERİN KENTİ 11.11.2020 tarihinde yayınlandı ve 4534 kez okundu.
BATI KARADENİZ KIYISI VE KÜRE DAĞLARI MİLLİ PARKI: BÖLÜM.1 ÇEŞM-İ CİHAN AMASRA. 18.11.2020 tarihinde yayınlandı ve 2124 kez okundu.
BATI KARADENİZ KIYISI VE KÜRE DAĞLARI MİLLİ PARKI BÖLÜM.2 BARTIN’DAN CİDE’YE… 27.11.2020 tarihinde yayınlandı ve 3140 kez okundu.
BATI KARADENİZ KIYISI VE KÜRE DAĞLARI MİLLİ PARKI BÖLÜM.3 CİDE; KANYONLAR, MAĞARALAR, SAHİLLER… 05.12.2020 tarihinde yayınlandı ve 2254 kez okundu.
BATI KARADENİZ KIYISI VE KÜRE DAĞLARI MİLLİ PARKI BÖLÜM.4 ŞENPAZAR, AZDAVAY PINARBAŞI; KANYONLAR, ŞELALELER, SONBAHAR… 05.12.2020 tarihinde yayınlandı ve 2877 kez okundu.
YERALTINDAKİ PAMUKKALE: KAKLIK MAĞARASI 02.02.2021 tarihinde yayınlandı ve 2944 kez okundu.
MOSTRA'LIK BİR KARNAVAL 11.04.2021 tarihinde yayınlandı ve 2142 kez okundu.
FUTBOLUN MABEDİ NOU CAMP BARCELONA 04.06.2021 tarihinde yayınlandı ve 2109 kez okundu.
12 SAATTE DOĞU KARADENİZİN SAKLI MÜCEVHERLERİ... 22.06.2021 tarihinde yayınlandı ve 1648 kez okundu.
PİSAGOR'UN VATANI SAMOS ADASI 25.06.2021 tarihinde yayınlandı ve 3235 kez okundu.
FADO'NUN BAŞKENTİ: LİZBON BÖLÜM 1 24.07.2021 tarihinde yayınlandı ve 3251 kez okundu.
FADO'NUN BAŞKENTİ: LİZBON BÖLÜM 2 24.07.2021 tarihinde yayınlandı ve 3180 kez okundu.
FADO'NUN BAŞKENTİ: LİZBON BÖLÜM 3 SİNTRA, CABO DA ROCA, CASCAİS 24.07.2021 tarihinde yayınlandı ve 2353 kez okundu.
SAPPHO'NUN ADASI: LESVOS / MİDİLLİ 08.08.2021 tarihinde yayınlandı ve 3550 kez okundu.
5 GÜNDE KUZEY İTALYA BÖLÜM 1: BOLZANO & SOPRABOLZANO 28.08.2021 tarihinde yayınlandı ve 1977 kez okundu.
5 GÜNDE KUZEY İTALYA BÖLÜM 2: AŞKIN KENTİ VERONA 29.08.2021 tarihinde yayınlandı ve 2082 kez okundu.
ŞAVŞAT’IN SAKLI GÜZELLİKLERİ: PERİ BACALARI 12.09.2021 tarihinde yayınlandı ve 1636 kez okundu.
ADANA’YA GİDEK Mİ? BİR İZMİRLİNİN GÖZÜNDEN ADANA. 24.10.2021 tarihinde yayınlandı ve 1826 kez okundu.
NEMRUT KALDERASI KRATER GÖLLERİ 14.12.2021 tarihinde yayınlandı ve 1062 kez okundu.
HAKKARİ STELLERİ: DOĞU ANADOLU'DA SAVAŞÇI ÇOBANLAR 06.02.2022 tarihinde yayınlandı ve 1702 kez okundu.
TERKEDİLMİŞ KARTAL YUVASI: LÜBBEY 06.02.2022 tarihinde yayınlandı ve 1586 kez okundu.
ÇEKYA’DA MASAL KASABA; CESKY KRUMLOV 23.02.2022 tarihinde yayınlandı ve 983 kez okundu.
SEDLEC’İN KEMİK KİLİSESİ, KUTNA HORA. 23.02.2022 tarihinde yayınlandı ve 1009 kez okundu.
KENTLER VE İZLENİMLER: HALLSTATT...ITALO CALVINO'DAN ESİNLENEREK... 10.03.2022 tarihinde yayınlandı ve 711 kez okundu.


MEHMET CENGİZ TÜMER
Diğer yazıları
HÜZÜNLÜ VE YALNIZ BİR KRALIN İZİNDE 26.10.2018 tarihinde yayınlandı ve 4400 kez okundu.
POMPEİ: ŞEHVETİN ATEŞİYLE KÜLLERE GÖMÜLEN KENT 15.11.2018 tarihinde yayınlandı ve 8825 kez okundu.
BİR GECE BEKÇİSİNİN PEŞİNDE MASAL KASABA; ROTHENBURG O.D T 28.11.2018 tarihinde yayınlandı ve 3097 kez okundu.
ROMANTİK YOL ROTASINDA BİR KÜÇÜK PRAG; WURZBURG 16.12.2018 tarihinde yayınlandı ve 3296 kez okundu.
BU DA CABASI; HEİDELBERG 01.01.2019 tarihinde yayınlandı ve 4389 kez okundu.
YENİCE ORMANLARI: YEŞİL SIĞINAK 15.01.2019 tarihinde yayınlandı ve 7487 kez okundu.
ALSACE ŞARAP ROTASI: BÖLÜM 1 12.02.2019 tarihinde yayınlandı ve 4087 kez okundu.
ALSACE ŞARAP ROTASI; BÖLÜM 2 23.02.2019 tarihinde yayınlandı ve 3145 kez okundu.
ALSACE ŞARAP ROTASI, BÖLÜM 3: BİR AYI PENÇESİNİN İZİNDE SELESTAT 13.03.2019 tarihinde yayınlandı ve 3379 kez okundu.
GELİNCİĞİN HÜZNÜ 12.04.2019 tarihinde yayınlandı ve 3572 kez okundu.
ERNEST HEMINGWAY’İN İZİNDE KÜBA 06.06.2019 tarihinde yayınlandı ve 4041 kez okundu.
DEVRİMİN 60. YILINDA KÜBA 13.06.2019 tarihinde yayınlandı ve 3558 kez okundu.
KÜBA'DAN PORTRELER 13.06.2019 tarihinde yayınlandı ve 2983 kez okundu.
BİR GAUDİ KLASİĞİ: CASA MİLA YA DA LA PEDRERA 13.11.2019 tarihinde yayınlandı ve 3415 kez okundu.
EAST SIDE GALLERY, BERLİN DUVARI 29.01.2020 tarihinde yayınlandı ve 3672 kez okundu.
GİZEMLİ BİR ANTİK YERLEŞİM: GERGA 01.02.2020 tarihinde yayınlandı ve 3753 kez okundu.
BİR DARK TURİZM ÖRNEĞİ: SACHSENHAUSEN MEMORIAL AND MUSEUM 01.02.2020 tarihinde yayınlandı ve 3522 kez okundu.
İYON GEZGİNLERİ ; GİRİŞ 24.03.2020 tarihinde yayınlandı ve 3456 kez okundu.
İYON GEZGİNLERİ.1; PHOKAİA / FOÇA 03.06.2020 tarihinde yayınlandı ve 2898 kez okundu.
İYON GEZGİNLERİ.3; KLAZOMENAİ İLK ZEYTİNYAĞI İŞLİĞİ 01.07.2020 tarihinde yayınlandı ve 4949 kez okundu.
İYON GEZGİNLERİ.4 KOLOPHON; KOLOPHON'UN ATLARI VE KÖPEKLERI 19.08.2020 tarihinde yayınlandı ve 3341 kez okundu.
İYON GEZGİNLERİ.5; PRİENE; ANTIK ÇAĞIN YEDİ BİLGESİNDEN BİRİ: PRİENE’Lİ ADALET BİLGESİ BİAS 02.09.2020 tarihinde yayınlandı ve 2346 kez okundu.
İYON GEZGİNLERİ.6 ; MİLETOS / MİLET FİLOZOFLARIN ŞEHRİ 09.10.2020 tarihinde yayınlandı ve 3324 kez okundu.
İYON GEZGİNLERİ 7; ERIYTRAI... KADIN KÂHİNLERİN KENTİ 11.11.2020 tarihinde yayınlandı ve 4534 kez okundu.
BATI KARADENİZ KIYISI VE KÜRE DAĞLARI MİLLİ PARKI: BÖLÜM.1 ÇEŞM-İ CİHAN AMASRA. 18.11.2020 tarihinde yayınlandı ve 2124 kez okundu.
BATI KARADENİZ KIYISI VE KÜRE DAĞLARI MİLLİ PARKI BÖLÜM.2 BARTIN’DAN CİDE’YE… 27.11.2020 tarihinde yayınlandı ve 3140 kez okundu.
BATI KARADENİZ KIYISI VE KÜRE DAĞLARI MİLLİ PARKI BÖLÜM.3 CİDE; KANYONLAR, MAĞARALAR, SAHİLLER… 05.12.2020 tarihinde yayınlandı ve 2254 kez okundu.
BATI KARADENİZ KIYISI VE KÜRE DAĞLARI MİLLİ PARKI BÖLÜM.4 ŞENPAZAR, AZDAVAY PINARBAŞI; KANYONLAR, ŞELALELER, SONBAHAR… 05.12.2020 tarihinde yayınlandı ve 2877 kez okundu.
YERALTINDAKİ PAMUKKALE: KAKLIK MAĞARASI 02.02.2021 tarihinde yayınlandı ve 2944 kez okundu.
MOSTRA'LIK BİR KARNAVAL 11.04.2021 tarihinde yayınlandı ve 2142 kez okundu.
FUTBOLUN MABEDİ NOU CAMP BARCELONA 04.06.2021 tarihinde yayınlandı ve 2109 kez okundu.
12 SAATTE DOĞU KARADENİZİN SAKLI MÜCEVHERLERİ... 22.06.2021 tarihinde yayınlandı ve 1648 kez okundu.
PİSAGOR'UN VATANI SAMOS ADASI 25.06.2021 tarihinde yayınlandı ve 3235 kez okundu.
FADO'NUN BAŞKENTİ: LİZBON BÖLÜM 1 24.07.2021 tarihinde yayınlandı ve 3251 kez okundu.
FADO'NUN BAŞKENTİ: LİZBON BÖLÜM 2 24.07.2021 tarihinde yayınlandı ve 3180 kez okundu.
FADO'NUN BAŞKENTİ: LİZBON BÖLÜM 3 SİNTRA, CABO DA ROCA, CASCAİS 24.07.2021 tarihinde yayınlandı ve 2353 kez okundu.
SAPPHO'NUN ADASI: LESVOS / MİDİLLİ 08.08.2021 tarihinde yayınlandı ve 3550 kez okundu.
5 GÜNDE KUZEY İTALYA BÖLÜM 1: BOLZANO & SOPRABOLZANO 28.08.2021 tarihinde yayınlandı ve 1977 kez okundu.
5 GÜNDE KUZEY İTALYA BÖLÜM 2: AŞKIN KENTİ VERONA 29.08.2021 tarihinde yayınlandı ve 2082 kez okundu.
ŞAVŞAT’IN SAKLI GÜZELLİKLERİ: PERİ BACALARI 12.09.2021 tarihinde yayınlandı ve 1636 kez okundu.
ADANA’YA GİDEK Mİ? BİR İZMİRLİNİN GÖZÜNDEN ADANA. 24.10.2021 tarihinde yayınlandı ve 1826 kez okundu.
NEMRUT KALDERASI KRATER GÖLLERİ 14.12.2021 tarihinde yayınlandı ve 1062 kez okundu.
HAKKARİ STELLERİ: DOĞU ANADOLU'DA SAVAŞÇI ÇOBANLAR 06.02.2022 tarihinde yayınlandı ve 1702 kez okundu.
TERKEDİLMİŞ KARTAL YUVASI: LÜBBEY 06.02.2022 tarihinde yayınlandı ve 1586 kez okundu.
ÇEKYA’DA MASAL KASABA; CESKY KRUMLOV 23.02.2022 tarihinde yayınlandı ve 983 kez okundu.
SEDLEC’İN KEMİK KİLİSESİ, KUTNA HORA. 23.02.2022 tarihinde yayınlandı ve 1009 kez okundu.
KENTLER VE İZLENİMLER: HALLSTATT...ITALO CALVINO'DAN ESİNLENEREK... 10.03.2022 tarihinde yayınlandı ve 711 kez okundu.